Εισήγηση Α.Ξανθού στο Συνέδριο «Υγεία πάνω απ’ όλα» και στο στρογγυλό τραπέζι με θέμα « το νέο ΕΣΥ»
Ισχυρό ΕΣΥ για Ισότητα και Αξιοπρέπεια στην Υγεία
- Η αξία των ισχυρών δημόσιων συστημάτων υγείας και των αποτελεσματικών υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας είναι το μεγάλο δίδαγμα της πρόσφατης υγειονομικής κρίσης. Χρειαζόμαστε όχι μόνο ανθεκτικές και λειτουργικές δομές του ΕΣΥ (πρωτοβάθμιες και νοσοκομειακές) σε όλη τη χώρα, αλλά και αξιόπιστες υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας του Κράτους και των Περιφερειών που θα διασφαλίζουν την πρόληψη των μεταδοτικών και μη μεταδοτικών νοσημάτων και την προαγωγή της υγείας σε επίπεδο πληθυσμού. Αυτό προφανώς προαπαιτεί ένα διαφορετικό πολιτικό σχέδιο για την Υγεία, με ενδυνάμωση των δημόσιων δομών και στόχο την εξάλειψη των ανισοτήτων στην Υγεία, οι οποίες έχουν τριπλασιαστεί την περίοδο της πανδημίας (βλ. δείκτης ακάλυπτων υγειονομικών αναγκών του πληθυσμού που από 8% πήγε στο 24%). Προφανώς αυτή η στρατηγική δεν είναι συμβατή με τις νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες της κυβέρνησης για τη δήθεν υπεροχή του ιδιωτικού τομέα και για άνοιγμα του ΕΣΥ στην αγορά. Αυτή ήταν και η βασική αιτία της αποτυχίας στη διαχείριση της πανδημίας και της υγειονομικής τραγωδίας που έζησε η χώρα.
- Η εικόνα αποδιοργάνωσης των δημόσιων δομών και εξάντλησης των αντοχών του ΕΣΥ και των ανθρώπων του είναι αδιαμφισβήτητη. Υπάρχει συσσωρευμένη κόπωση, συρρίκνωση της τακτικής λειτουργίας των νοσοκομείων (ιδιαίτερα των χειρουργείων), σ. burn out του προσωπικού, ανασφάλεια των συμβασιούχων, απόγνωση όσων είναι εδώ και 1 χρόνο σε αναστολή εργασίας και κυρίως απογοήτευση του συνόλου των εργαζομένων για το μέλλον και την προοπτική του ΕΣΥ. Χρειάζεται επειγόντως «ανάταξη» και «αναζωογόνηση» του Δημόσιου Συστήματος Υγείας με έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό του και με προτεραιότητα την αντιστροφή του κύματος παραίτησης και μετανάστευσης νέων γιατρών. Εκτός όμως από την «επούλωση πληγών», χρειαζόμαστε και ένα νέο όραμα για την Υγεία στη μετά-covid εποχή που συμπυκνώνεται στο πρόταγμα «ισχυρό ΕΣΥ για ισότητα και αξιοπρέπεια στην Υγεία».
- Οι κρίσιμες προτεραιότητες για το νέο ΕΣΥ
- Αντιμετώπιση της κρίσης στελέχωσης του ΕΣΥ με μηχανισμό μόνιμης κάλυψης των κενών λόγω συνταξιοδότησης, μονιμοποίηση των συμβασιούχων, επιστροφή των εργαζομένων που είναι σε αναστολή και 15.000 στοχευμένες προσλήψεις σε βάθος 3ετίας για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών.
- Γενναία μισθολογική αναβάθμιση των γιατρών και των υπόλοιπων εργαζομένων του ΕΣΥ, ένταξη στα ΒΑΕ, νέα δέσμη κινήτρων (εργασιακών, οικονομικών, κοινωνικών εκπαιδευτικών, επιστημονικής εξέλιξης) για την προσέλκυση ιατρικού δυναμικού στο ΕΣΥ, με ειδική μέριμνα για τις δυσπρόσιτες -νησιωτικές περιοχές αλλά και τις άγονες ειδικότητες και ιατρικές θέσεις σε όλη τη χώρα.
- Ανασχεδιασμός της μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ και του θεσμού του οικογενειακού γιατρού, με προτεραιότητα την ενίσχυση των δημόσιων δομών (ΚΥ-ΤΟΜΥ-ΠΙ) και την ολοκληρωμένη υγειονομική και ψυχοκοινωνική φροντίδα στην κοινότητα, την πρόληψη και την προαγωγή της υγείας.
- Ενίσχυση των προϋπολογισμών του ΕΣΥ και του ΕΟΠΥΥ, με τελικό στόχο τη σύγκλιση με το μέσο ευρωπαϊκό όρο στις δημόσιες δαπάνες υγείας (7% του ΑΕΠ).
- Περιορισμός των ιδιωτικών δαπανών υγείας, μέσα από τη μείωση της συμμετοχής στο κόστος φαρμάκων και την αυξημένη κάλυψη αναγκών που επιβαρύνουν τα νοικοκυριά (οδοντιατρική περίθαλψη, εργαστηριακές εξετάσεις, αποκλειστικές νοσοκόμες, νοσηλεία σε δομές αποκατάστασης, ειδική αγωγή, ψυχοθεραπεία, γηριατρική φροντίδα, υποβοηθούμενη αναπαραγωγή κλπ) είτε μέσα από τις δημόσιες δομές είτε με επιπλέον παροχές από τον ΕΟΠΥΥ.
- Νέος Χάρτης Υγείας και θεσμική αναδιοργάνωση του ΕΣΥ (νέοι Οργανισμοί ΥΠΕ-Νοσοκομείων-ΚΥ), με στόχο την ισόρροπη και κοινωνικά ανταποδοτική ανάπτυξη δομών και υπηρεσιών σε όλη τη χώρα, μειώνοντας τις περιφερειακές ανισότητες στη φροντίδα υγείας.
- Νέα σχέση Δημόσιου-Ιδιωτικού τομέα, στη λογική της επικουρικότητας -συμπληρωματικότητας και όχι των κερδοσκοπικών ΣΔΙΤ, με κανόνες και μηχανισμούς ελέγχου (επανασύσταση της ΥΠΕΔΥΦΚΑ και του ΣΕΥΥΠ), βιώσιμο πλαίσιο συμβάσεων του ΕΟΠΥΥ με ιδιώτες παρόχους (ειδικά στον τομέα των διαγνωστικών εργαστηρίων) και με πολιτικές αποτροπής της ολιγοπωλιακής αναδιάρθρωσης της αγοράς υγείας.
- Το νέο νομοσχέδιο για τη δευτεροβάθμια περίθαλψη που έβγαλε σε διαβούλευση το Υπουργείο Υγείας, θα δώσει τη «χαριστική βολή» στο ήδη βαρειά «πληγωμένο» από τις κυβερνητικές επιλογές ΕΣΥ. Σε μια περίοδο λειτουργικής κατάρρευσης των δημόσιων νοσοκομείων, η κυβέρνηση, αντί να φέρει μια νέα δέσμη κινήτρων που θα καταστήσουν ξανά το ΕΣΥ ελκυστικό στους νέους γιατρούς, έρχεται να ακυρώσει τη θεμελιώδη εργασιακή σχέση του ιδρυτικού νόμου του ΕΣΥ, δηλαδή την πλήρη και αποκλειστική απασχόληση (ΠΑΑ) των νοσοκομειακών γιατρών. Δίνοντας τη δυνατότητα απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα σε όσους γιατρούς ήδη συμμετέχουν στα απογευματινά ιατρεία των νοσοκομείων και, κυρίως, θεσμοθετώντας την προκήρυξη ιατρικών θέσεων μερικής απασχόλησης στο ΕΣΥ. Πρόκειται ξεκάθαρα για πολιτική επιλογή οριστικής διάλυσης του Δημόσιου Συστήματος Υγείας. Το νεοφιλελεύθερο σχέδιο της ΝΔ δεν είναι απλώς το «άνοιγμα» του ΕΣΥ στην αγορά και η διευκόλυνση των επιχειρηματιών υγείας, αλλά η επιστροφή στην προ-ΕΣΥ περίοδο, στην εποχή δηλαδή που περίθαλψη είχαν μόνο όσοι είχαν χρήματα ή πολιτικό «μέσον». Αυτή η κοινωνική οπισθοδρόμηση είναι σε πλήρη αντίθεση με τα διδάγματα και τις προκλήσεις από την πανδημία και, προφανώς, δεν μπορεί να γίνει ανεκτή από κανένα.
